UCM’nin İsrail’in eli kanlı lideri Netanyahu’nun işlediği savaş suçları için tutuklama kararı verdi. UCM’nin kararı Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, İngiltere (Brexit sonrası hâlâ UCM üyesidir), Hollanda, İsveç, Norveç gibi pek çok Avrupa ülkesini bağlıyor. Yani Netanyahu bu ülkelere adım atarsa tutuklanır.
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle tutuklama emri çıkardı.
NETANYAHU VE UCM KARARLARININ BAĞLAYICILIĞI
Üye Ülkeler Üzerindeki Bağlayıcılık
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Roma Statüsü ile kurulmuş bir organdır ve bu statüye taraf olan ülkeler için mahkeme kararları bağlayıcıdır. Üye ülkeler, UCM’nin yargı yetkisini tanımış sayılır ve mahkemenin kararlarını uygulamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük şu anlamlara gelir:
Tutuklama emirlerini yerine getirmek,
Suçluların UCM’ye teslimini sağlamak,
UCM’nin yürüttüğü soruşturmalara destek vermek.
ÜYE OLMAYAN ÜLKELER İÇİN DURUM
Roma Statüsü’ne taraf olmayan ülkeler için UCM kararlarının doğrudan bağlayıcılığı yoktur. Ancak iki istisnai durumda bu ülkeler de UCM’nin yargı yetkisi altına girebilir:
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) Kararıyla: BMGK, UCM’ye bir konuyu yönlendirdiğinde, üye olmayan ülkeler de UCM’nin yetkisini tanımak zorunda kalabilir.
Geçici Kabul: Taraf olmayan bir ülke, belirli bir olayla ilgili UCM’nin yargı yetkisini kabul edebilir.
KARARLARIN UYGULANMASI VE SINIRLAMALAR
UCM’nin kararlarının uygulanabilirliği şu faktörlere bağlıdır:
UCM üyesi ülkelerin iş birliği yapması,
BMGK’nın desteği,
Suçlanan kişinin yakalanabilir durumda olması.
Ancak üye ülkelerin UCM ile iş birliği yapmaması durumunda, mahkemenin kararlarını zorla uygulama yetkisi bulunmamaktadır. Örneğin, Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir hakkında tutuklama kararı olmasına rağmen birçok ülke bu kararı uygulamadı.
ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE KARARLAR
UCM kararları, uluslararası toplumu etkileme gücüne sahiptir. Kararların uygulanmaması durumunda bile uluslararası baskı yaratabilir ve suçluların hareket alanını kısıtlayabilir. Örneğin, bir tutuklama emri nedeniyle ilgili kişinin taraf ülkelerde seyahat etmesi riskli hale gelir.
UCM Üye Ülkeler Hangileri? Netanyahu Hangi ülkelerde Tutuklanır?
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Roma Statüsü ile kurulmuştur ve bu statüye taraf olan ülkeler UCM üyesi sayılır. Şu an itibarıyla 123 ülke UCM’ye üyedir. Bunların arasında şunlar yer alır:
Avrupa
Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, İngiltere (Brexit sonrası hâlâ UCM üyesidir), Hollanda, İsveç, Norveç gibi Avrupa ülkeleri.
Amerika Kıtası
Kanada, Arjantin, Brezilya, Meksika, Kolombiya, Şili gibi ülkeler.
Afrika
Güney Afrika, Kenya, Senegal, Nijerya, Uganda gibi birçok Afrika ülkesi.
Asya-Pasifik
Japonya, Güney Kore, Filipinler gibi az sayıda ülke. Ancak, Çin, Hindistan ve Rusya gibi büyük ülkeler taraf değildir.
Ortadoğu
Ürdün gibi az sayıda ülke UCM’ye üyedir. Ancak İsrail, Türkiye, İran, Suudi Arabistan gibi ülkeler UCM’ye taraf değildir.
Taraf olmayan ülkeler:
ABD, Çin, Rusya, İsrail, Hindistan, Türkiye.
NETANYAHU HANGİ ÜLKELERDE TUTUKLANABİLİR?
Netanyahu hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin çıkardığı tutuklama emri, yalnızca Roma Statüsü’ne taraf olan ülkelerde bağlayıcıdır. Bu ülkelerden biri Netanyahu’nun topraklarına giriş yaparsa:
UCM’nin talebi üzerine tutuklanması yasal olarak zorunludur.
Ancak uygulamada, birçok ülke bu kararı politik nedenlerle görmezden gelebilir.
Netanyahu, aşağıdaki türden ülkelerde risk altındadır:
Avrupa Ülkeleri: Almanya, Fransa, Hollanda gibi ülkelerde tutuklanma ihtimali yüksektir.
Afrika ve Latin Amerika: Kenya, Güney Afrika, Arjantin gibi UCM’ye üye ülkeler bu tür talepleri dikkate alabilir.